Ο Ρέμπραντ Χάρμενσοον φαν Ράιν είναι ίσως ο πιο δημοφιλής εκπρόσωπος του λεγόμενου «Χρυσού Αιώνα» της ολλανδικής/φλαμανδικής ζωγραφικής. Υπήρξε ο φωτισμένος δάσκαλος πολλών άλλων καλλιτεχνών του καιρού του, που διέπρεψαν και ως ανεξάρτητοι καλλιτέχνες, όπως ο Φέρντιναρντ Μπολ, ο Κάρελ Φαμπρίτσιους, ο Βίλεμ Ντοστ. Ο γεννηθείς στο Λέιντεν ζωγράφος, μέσα από τα μαθήματά του, τους καθοδηγούσε στον χώρο της τεχνικής.
Ακριβώς 350 χρόνια από τον θάνατό του, ο ήχος των εμπνευσμένων λόγων του αναβιώνει, χάρη στη βοήθεια της Τεχνητής Νοημοσύνης, που βασίσθηκε στις διεξοδικές έρευνες των συντηρητών του Rijkmuseum του Άμστερνταμ για τον χαρακτήρα του ιδιοφυούς ζωγράφου.
Το έργο του Ρέμπραντ εξακολουθεί να είναι ένα από τα πιο αναγνωρίσιμα στην Ιστορία της Τέχνης, ενώ ποτέ δεν σταματά να μας εκπλήσσει όσο κι εάν πιστεύουμε πως η έρευνα για τη ζωή και τη δράση του έχει πλέον ολοκληρωθεί. Πλέον, έχουμε… με σπόντα και τη φυσική παρουσία του Ολλανδού ζωγράφου, καθώς ένα πληροφοριακό σύστημα έχει κατορθώσει να αναπλάσει και να «αναστήσει» το ηχόχρωμα της φωνής του, ανοίγοντας νέες προοπτικές για την κατανόηση αυτής της περίπλοκης καλλιτεχνικής φυσιογνωμίας.
Η «φωνή του Ρέμπραντ» είναι διαθέσιμη σε κάθε χρήστη του Youtube και αποκαλύπτει το σχετικώς ένρινο ηχόχρωμα ενός άνδρα που μιλά με ταχύτητα τα ολλανδικά.
Η εργασία αυτή ήταν πρωτοποριακή, καθώς βασιζόταν στη βιομετρία των φυσικών χαρακτηριστικών του Ρέμπραντ και των λεπτομερειών της καθημερινής του συμπεριφοράς, στο πλαίσιο του εντοπισμού ενός φωνητικού ηχοχρώματος που θα προσεγγίζει την αληθινή φωνή του. Πρόκειται για μία έρευνα εντελώς αντίθετη από αυτήν που ακολουθούν οι ειδικοί στην ιατροδικαστική, που πασχίζουν να ανακατασκευάσουν το πρόσωπο του ομιλητή, με βάση τις ηχογραφήσεις της φωνής του.
Για τον λόγο αυτό επιστρατεύθηκε η ειδική επιστήμονας του πανεπιστημίου Κάρνεγκι Μέλον (Πίτσμπουργκ), Είτα Σίνγκχ, η οποία εκμυστηρεύεται πως έμεινε ενεή, όταν το Rijkmuseum της ζήτησε να ανασυστήσει τον τρόπο που μιλούσε ο Ρέμπραντ. Η διεύθυνσή του ήθελε ο κόσμος να ακούσει πώς μιλούσε ο μεγάλος δημιουργός, τώρα που γιορτάζεται η 350η επέτειος από τον θάνατό του.
Η Σινγκχ συνεργάζεται με το FBI και επισημαίνει πως γι’ αυτό το εγχείρημα «υπάρχουν εκατοντάδες παράγοντες που πρέπει να συμβάλουν για την επακριβή αναπαράσταση της φωνής». Όπως τονίζει και όπως μεταφέρει το Αθηναϊκό – Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, «για τον Ρέμπραντ δεν γνωρίζουμε εάν είχε όλα του τα δόντια».
Για να έλθει εις πέρας το επίτευγμα τούτο θα έπρεπε να ληφθεί υπ’ όψη η επακριβής κατάσταση της υγείας του και οι ιδιαιτερότητες της μύτης του, του λαιμού του, το ύψος και το βάρος του. Επίσης έγιναν μετρήσεις του κρανίου του, μία λεπτομέρεια που τη γνώση της διευκόλυναν οι πολυπληθείς αυτοπροσωπογραφίες του δημιουργού σε όλη τη διάρκεια της ζωής του. «Μόλο που πρέπει να λάβουμε υπόψη πως δεν υπάρχουν εκεί όλες οι λεπτομέρειες, καθώς δεν είναι φωτογραφίες», εξηγεί η Σινγκχ.
Μόλις συλλέχθηκαν οι λεπτομέρειες και έγινε η επεξεργασία και ανάλυσή τους, χρειάσθηκε να αναπαραχθεί πιστά και η προφορά των ολλανδικών του «Χρυσού Αιώνα». Η φωνή που προέκυψε είναι βέβαια ρομποτική, όμως το πανεπιστήμιο του Λέιντεν, από την πλευρά του, προσάρμοσε από γλωσσολογικής πλευράς τα σημερινά ολλανδικά σε εκείνα που μιλούσε ο κόσμος τον 17ο αιώνα.
Στην περίπτωση του Ρέμπραντ δεν ήταν μία διάλεκτος, αλλά «το επίσημο ιδίωμα της εποχής», σύμφωνα με τους ειδικούς. Μεταξύ άλλων (για να κατανοήσει κανείς τη διαφορά), οι ειδικοί πιστεύουν πως ο Ρέμπραντ εξέφερε τον τύπο skilderdook για να δηλώσει τον καμβά, αντί της σημερινής εκφοράς της λέξης skilderdoek.
Μετά την προσαρμογή στον τόνο, το λεξιλόγιο και ακόμη στον υποθετικό τρόπο αναπνοής κατά τη διάρκεια της ομιλίας του, μπορεί κάποιος να ακούσει και να φαντασθεί τον Ρέμπραντ να εξηγεί το πώς αναμειγνύονται τα χρώματα, ποιες είναι οι βασικές αρχές του προσχεδίου, ή την προσωπική του ιδέα περί τέχνης. Σαν να έδινε μαθήματα στους βοηθούς του εργαστηρίου του, δηλαδή…
Από την πλευρά του, ο Γιόναθαν Μπίκερ, συγγραφέας του έργου «Ρέμπραντ, η βιογραφία ενός επαναστάτη», διαβεβαιώνει πως ο Ρέμπραντ «μπορεί να μη συμβιβαζόταν με τους κανόνες και να μην ήταν συνεπής με τους πελάτες του, όμως ήταν ένας άνθρωπος ζεστός στις προσωπικές του και τις οικογενειακές του σχέσεις και πολύ γενναιόδωρος με τους μαθητές του».
Μπορείτε να ακούσετε τη φωνή του Ρέμπραντ στα παρακάτω δύο βίντεο:
