Η μουσική μπορεί να ενισχύσει την ικανότητα μας να μαθαίνουμε νέες πληροφορίες και να μεταβάλλει θετικά τις υπάρχουσες αναμνήσεις, σύμφωνα με δύο πρόσφατες μελέτες. Τα ευρήματα θα μπορούσαν να δώσουν πληροφορίες για παρεμβάσεις με βάση τη μουσική για παθήσεις όπως η μετατραυματική διαταραχή, η κατάθλιψη και η άνοια.
Η μουσική αποτελεί μέρος της ανθρώπινης εμπειρίας εδώ και αιώνες, επηρεάζοντας τα συναισθήματα και τις αναμνήσεις μας. Συχνά συνδέουμε συγκεκριμένη μουσική με ένα σημαντικό γεγονός ή χρόνο. Σκεφτείτε τη μουσική που χρησιμοποιείται σε ταινίες, σε έναν γάμο ή για να μας βοηθήσει να ξεπεράσουμε έναν χωρισμό σε μια σχέση. Χρησιμοποιούμε επίσης τη μουσική ως συνοδεία σε σημαντικές δραστηριότητες όπως η εργασία, η οδήγηση και η μελέτη.
Δύο πρόσφατα δημοσιευμένες μελέτες, με επικεφαλής την Yiren Ren, διδακτορική φοιτήτρια στη Σχολή Ψυχολογίας του Georgia Tech, διερεύνησαν τις έννοιες της μουσικής ως βοήθημα στη μάθηση και την ικανότητά της να αναδιαμορφώνει παλιές αναμνήσεις.
«Η μία εργασία εξετάζει τον τρόπο με τον οποίο η μουσική αλλάζει την ποιότητα της μνήμης σας όταν την διαμορφώνετε για πρώτη φορά και έχει να κάνει με τη μάθηση», δήλωσε ο Thackery Brown, γνωστικός νευροεπιστήμονας που διευθύνει το Memory, Affect and Planning (MAP) Lab στο Georgia Tech, είναι σύμβουλος της Ren και ήταν ο αντίστοιχος συγγραφέας και στις δύο μελέτες. « Όμως η άλλη μελέτη επικεντρώνεται στις αναμνήσεις που ήδη έχουμε και ρωτάει αν μπορούμε να αλλάξουμε τα συναισθήματα που συνδέονται με αυτές χρησιμοποιώντας μουσική».
Ξεκινώντας από τη θεωρία ότι οι αναμνήσεις μπορούν να ενημερώνονται όταν ανασύρονται, οι ερευνητές εισήγαγαν συναισθηματική μουσική κατά τη διάρκεια της ανάκλησης της μνήμης για να διερευνήσουν αν η μουσική θα μπορούσε να αλλάξει το συναισθηματικό περιεχόμενο της μνήμης.
Σαράντα τέσσερις υγιείς ενήλικες (24 εκ των οποίων ήταν γυναίκες) με μέσο όρο ηλικίας περίπου 20 ετών υποβλήθηκαν σε τριήμερη εργασία για την επεισοδιακή μνήμη με ξεχωριστές φάσεις κωδικοποίησης, ανάκλησης και ανάκτησης. Η επεισοδιακή μνήμη είναι η συνειδητή ανάκληση μιας προηγούμενης εμπειρίας μαζί με το περιεχόμενό της, συμπεριλαμβανομένου του χρόνου, του τόπου και των συναφών συναισθημάτων.
«Θέλαμε να ξεκινήσουμε με μια τυχαία ομάδα ανθρώπων και να δούμε αν η μουσική έχει τη δύναμη να διαμορφώνει το συναισθηματικό επίπεδο των αναμνήσεών τους», δήλωσε οη Ren.
Την πρώτη ημέρα, οι συμμετέχοντες εκτέθηκαν σε 15 ουδέτερες και πέντε συναισθηματικά φορτισμένες σύντομες φανταστικές ιστορίες και τους ζητήθηκε να φανταστούν τον εαυτό τους σε κάθε ιστορία σαν να βίωναν το περιγραφόμενο σενάριο. Στη συνέχεια, δακτυλογράφησαν κάθε σενάριο όπως το είχαν ανακαλέσει στη μνήμη τους, χρησιμοποιώντας όσο το δυνατόν περισσότερες λεπτομέρειες, και βαθμολόγησαν τα συναισθήματα τους σε εννιαβάθμια κλίμακα. Ο σκοπός ήταν να σχηματίσουν αναμνήσεις παρόμοιες με αυτές που μπορεί να προκύψουν από την παρακολούθηση μιας ταινίας ή την ανάγνωση ενός βιβλίου.
Τη δεύτερη ημέρα, οι συμμετέχοντες υποβλήθηκαν σε μαγνητική τομογραφία λειτουργικού συντονισμού (fMRI) ενώ 10 λέξεις εμφανίζονταν σε μια οθόνη σε τυχαίες θέσεις. Τέσσερις από τις λέξεις-κλειδιά ήταν λέξεις-κλειδιά από τις ιστορίες των προηγούμενων ημερών. Οι άλλες έξι λέξεις ήταν συναισθηματικά «δέλεαρ» – τρεις θετικές και τρεις αρνητικές – που δεν είχαν εμφανιστεί στις ιστορίες. Οι συμμετέχοντες έπρεπε να διαβάσουν τις 10 λέξεις στην οθόνη, να προσδιορίσουν σε ποια ιστορία αναφέρονταν οι λέξεις-κλειδιά, να ανακαλέσουν αυτή την ιστορία και στη συνέχεια να επιλέξουν όλες τις λέξεις στην οθόνη που θεωρούσαν ότι ταίριαζαν καλύτερα στην εμπειρία τους από αυτή την ιστορία. Ενώ ολοκλήρωναν την εργασία επιλογής λέξεων, οι συμμετέχοντες εκτίθεντο είτε σε χαρούμενη είτε σε θλιμμένη μουσική είτε σε σιωπή.
Οι συμμετέχοντες συμπλήρωσαν δύο τεστ μνήμης για τις 15 ουδέτερες ιστορίες την τρίτη ημέρα. Το πρώτο μέτρησε την ανάμνησή τους, παρόμοια με αυτή που είχαν κάνει την πρώτη ημέρα, όταν τους ζητήθηκε να πληκτρολογήσουν τι θυμόντουσαν από τις ιστορίες. Το δεύτερο ήταν μια δοκιμασία αναγνώρισης λέξεων με αναγκαστική επιλογή. Μία-μία και με τυχαία σειρά, οι συμμετέχοντες είδαν λέξεις-κλειδιά και δολώματα από τις 15 ιστορίες και ρωτήθηκαν αν εμφανίζονταν την πρώτη ημέρα. Για να το κάνουν πιο δύσκολο, οι ερευνητές συμπεριέλαβαν νέες λέξεις που δεν εμφανίζονταν την πρώτη ή τη δεύτερη ημέρα.
Διαπίστωσαν ότι η συναισθηματική μουσική, ιδιαίτερα η αισιόδοξη μουσική, που παίζεται στο παρασκήνιο κατά τη διάρκεια της επανενεργοποίησης της μνήμης μπορεί να αλλάξει τον συναισθηματικό τόνο των σύνθετων αναμνήσεων. Οι συμμετέχοντες επέλεγαν λιγότερο συχνά αρνητικά δολώματα όταν η μουσική υπόκρουση ήταν χαρούμενη σε σύγκριση με όταν ήταν λυπητερή ή σιωπηλή.
«Αυτό ρίχνει φως στην πλαστικότητα της μνήμης ως απόκριση στη μουσική και στον ισχυρό ρόλο που μπορεί να διαδραματίσει η μουσική στην αλλαγή των υφιστάμενων αναμνήσεων μας», δήλωσε η Ren.
Παρόλο που δεν είμαστε σε θέση να αλλάξουμε μια κακή ανάμνηση εισάγοντας ένα χαρούμενο soundtrack τη στιγμή που σχηματίζεται, οι ερευνητές λένε ότι τα ευρήματα τους υποδηλώνουν ότι η ακρόαση χαρούμενης μουσικής κατά την ανάκληση αυτής της παλιάς μνήμης μπορεί να την αναδιαμορφώσει.
«Και ίσως μπορούμε να βοηθήσουμε τους ανθρώπους να αλλάξουν τα συναισθήματά τους και να αναδιαμορφώσουν τον συναισθηματικό τόνο που συνδέεται με ορισμένες αναμνήσεις», δήλωσε ο Brown.
Υπήρχε πάντα κάποια συζήτηση σχετικά με το αν η ακρόαση μουσικής κατά τη διάρκεια της μελέτης βοηθά ή εμποδίζει τη συγκράτηση νέων πληροφοριών. Αν βοηθάει, τότε υπάρχει το ερώτημα αν ορισμένα είδη μουσικής είναι καλύτερα από άλλα. Σε αυτά τα ερωτήματα θέλησαν να απαντήσουν οι ερευνητές στη δεύτερη μελέτη τους.
«Θέλαμε να διερευνήσουμε τις δυνατότητες της μουσικής ως μνημονικής συσκευής που μας βοηθά να θυμόμαστε πληροφορίες πιο εύκολα», δήλωσε η Ren.
Οι ερευνητές ζήτησαν από 48 συμμετέχοντες (25 γυναίκες) ηλικίας 18 έως 24 ετών να μάθουν μια σειρά από αφηρημένα σχήματα, ενώ άκουγαν μουσική με οικείο τόνο, ρυθμό και μελωδία ή ατονική και ακανόνιστη.
Η ακρόαση γνώριμης, τακτικά δομημένης – και, ως εκ τούτου, ιδιαίτερα προβλέψιμης – μουσικής επέτρεψε στους συμμετέχοντες να μάθουν και να ανακαλέσουν τις ακολουθίες σχημάτων πιο γρήγορα, ενώ η ακανόνιστη μουσική εξασθένησε σημαντικά την κωδικοποίηση της μνήμης. Αποδίδουν την ταχύτερη μάθηση και ανάκληση στη δημιουργία από τον εγκέφαλο ενός «ικριώματος» ή δομημένου πλαισίου για τις νεοαποκτηθείσες πληροφορίες.
«Ανάλογα με την εξοικείωση σε αυτήν και τη δομή της, η μουσική μπορεί να βοηθήσει ή να εμποδίσει τη μνήμη μας», δήλωσε η Ren.
Οι ερευνητές θεωρούν ότι τα ευρήματά τους έχουν τη δυνατότητα να ενημερώσουν για θεραπείες με βάση τη μουσική για καταστάσεις όπως το PTSD και η κατάθλιψη ή για στρατηγικές αποκατάστασης για γηράσκοντες πληθυσμούς, ιδίως για εκείνους με άνοια.
«Οι μελέτες αυτές συνδέονται μεταξύ τους επειδή και οι δύο διερευνούν καινοτόμες εφαρμογές της μουσικής στη διαμόρφωση της μνήμης, προσφέροντας ιδέες τόσο για καθημερινή όσο και για κλινική χρήση», δήλωσε η Ren. «Είμαι ενθουσιασμένη που συνδυάζω τη δια βίου αγάπη μου για τη μουσική με το ενδιαφέρον μου για την ανθρώπινη μνήμη. Επειδή πιστεύω ότι η επόμενη φάση της έρευνάς μου θα μπορούσε να παράσχει πολύτιμα στοιχεία για την υποστήριξη της ανάπτυξης παρεμβάσεων με βάση τη μουσική για την ψυχική υγεία και τη γνωστική λειτουργία».
[via]
