Πολλοί επιστήμονες πιστεύουν ότι το μόνο πράγμα που χωρίζει τους ανθρώπους από τους συγγενείς μας τα πρωτεύοντα θηλαστικά είναι η μοναδική μας ικανότητα να μιλάμε. Αλλά μια νέα έρευνα δείχνει ότι ο Πλανήτης των Πιθήκων μπορεί να είναι προ των πυλών, καθώς οι επιστήμονες υποστηρίζουν ότι οι χιμπατζήδες μπορούν τελικά να μιλήσουν.
Μια διεθνής ομάδα επιστημόνων εξέτασε πλάνα από χιμπατζήδες που είχαν μεγαλώσει από ανθρώπους σε συνθήκες που σήμερα θα θεωρούνταν ανήθικες. Η ανάλυση τους σε αυτό το υλικό, που τραβήχτηκε το 1962, δείχνει ότι οι χιμπατζήδες είναι ικανοί να λένε απλές ανθρώπινες λέξεις όπως «μαμά». Η ανακάλυψη αυτή θα μπορούσε να ανατρέψει παλιές υποθέσεις για την ψυχολογία των πιθήκων και να δείξει ότι το νευρωνικό «κύκλωμα» της γλώσσας εξελίχθηκε νωρίτερα από ό,τι πιστεύαμε μέχρι σήμερα.
Το ερώτημα αν οι πίθηκοι είναι ικανοί να μιλούν είναι ένα θέμα που έχει διχάσει γενιές επιστημόνων. Ίσως λόγω της σημασίας της γλώσσας στην αίσθηση που έχουμε για το τι κάνει τον άνθρωπο μοναδικό, κάθε πλευρά της συζήτησης έχει προσελκύσει ισχυρούς υποστηρικτές.
Ξεκινώντας από τη δεκαετία του 1900, η συζήτηση αυτή κορυφώθηκε με μια σειρά εξαιρετικά ανήθικων πειραμάτων στα οποία οι άνθρωποι προσπάθησαν να μεγαλώσουν χιμπατζήδες σαν ανθρώπους. Για παράδειγμα, οι ερευνητές αναφέρονται στην περίπτωση του Keith και της Catherine Hayes, οι οποίοι υιοθέτησαν έναν χιμπατζή για να τον μεγαλώσουν το 1947. Το ζευγάρι ισχυρίστηκε αργότερα ότι ο χιμπατζής, τον οποίο ονόμασαν Viki, είχε μάθει απλές λέξεις όπως «mama», «cup» και «up». Ωστόσο, πολύ λίγα άμεσα στοιχεία από αυτές τις πρώτες δοκιμές επιβίωσαν και λόγω του τραύματος του αποχωρισμού των χιμπατζήδων από τις οικογένειές τους, τα αποτελέσματα έχουν σε μεγάλο βαθμό απορριφθεί.
Στην εργασία τους, οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι η έλλειψη ανάλυσης αυτών των παλαιότερων περιπτώσεων οδήγησε στην πεποίθηση ότι οι πίθηκοι είναι ανίκανοι να μιλήσουν. Ο επικεφαλής συγγραφέας Dr. Axel Ekström, του KTH Royal Institute of Technology της Σουηδίας, δήλωσε: «Υπήρχε μια ιδέα που κυκλοφορούσε στη νευροεπιστήμη εδώ και μερικά χρόνια, ότι ο φλοιός των χιμπατζήδων μπορεί να τους κρατούσε πίσω». Η βασική ιδέα, εξηγεί ο Dr Ekström, είναι ότι οι άνθρωποι έχουν μια επικάλυψη μεταξύ της περιοχής του εγκεφάλου που είναι υπεύθυνη για την κίνηση του σαγονιού και της περιοχής που ελέγχει τις φωνητικές χορδές. «Έτσι, η ιδέα ήταν ότι αυτή η επικάλυψη ξεκλειδώνει τη συλλαβική ομιλία του είδους που βλέπουμε στα βρέφη (»ba-ba-ba«), και η οποία μεταπίπτει κατά την ανάπτυξη στα πρότυπα ομιλίας των ενηλίκων».
Η λεγόμενη «υπόθεση Kuypers-Jürgens» υποστηρίζει στη συνέχεια ότι εφόσον οι χιμπατζήδες δεν έχουν αυτή την επικάλυψη, απλώς δεν μπορούν να παράγουν ομιλία όπως ο άνθρωπος. Ανατρέχοντας σε παλιές λήψεις χιμπατζήδων που έχουν μεγαλώσει κοντά σε ανθρώπους, ο Dr Ekström πιστεύει ότι ο ίδιος και οι συνάδελφοί του βρήκαν καλές αποδείξεις εναντίον αυτής της ιδέας. Συγκεκριμένα, οι ερευνητές ανακάλυψαν δύο videos με χιμπατζήδες που φαίνεται να είναι ικανοί να λένε «μαμά».
Το πρώτο δείχνει έναν χιμπατζή με το όνομα Johnny που ζούσε στο καταφύγιο θηλαστικών Suncoast Primate Sanctuary στο Palm Harbor της Φλόριντα. Στα σχόλια του video, όπως έγραψε αυτός που το τράβηξε: «Ο Johnny αποκαλούσε τους πάντες Mama. Ήταν ένα θαυμάσιο ζώο και έζησε μέχρι τα 63 του χρόνια». Το δεύτερο video δείχνει ένα απόσπασμα από μια ταινία με τίτλο ‘Now Hear This! Italians Unveil Talking Chimp», η οποία κυκλοφόρησε το 1962 στο πλαίσιο της σειράς των Universal Studios. Στο κλιπ, ένας χιμπατζής με το όνομα Renata χτυπιέται στο πηγούνι από έναν χειριστή, ο οποίος φαίνεται να την προτρέπει να πει κάτι που ακούγεται σαν «μαμά».
Για να ελέγξουν αν αυτές οι εκφωνήσεις πλησίαζαν τις ανθρώπινες λέξεις, οι ερευνητές σχεδίασαν ένα πείραμα ακρόασης στο Διαδίκτυο. Οι εκφράσεις των χιμπατζήδων αναμείχθηκαν με αποσπάσματα από ανθρώπους που είχαν διαγνωστεί με τη νόσο του Πάρκινσον. Οι συμμετέχοντες ενημερώθηκαν ότι όλα τα κλιπ προέρχονταν από ομιλητές που είχαν διαγνωστεί με παθήσεις του λόγου και τους ζητήθηκε να γράψουν φωνητικά τους ήχους που άκουγαν.
Οι ερευνητές ανακάλυψαν ότι οι περισσότεροι από τους συμμετέχοντες συμφώνησαν ότι ο Johnny και η Renata έλεγαν mama. Ενώ οι φωνές της Renata ήταν γενικά πιο σαφείς, ένας μεγάλος αριθμός συμμετεχόντων εξακολουθούσε να καταγράφει τον Johnny να κάνει έναν ήχο που περιείχε έναν ήχο «α». Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι αυτό είναι μια σαφής απόδειξη ότι οι χιμπατζήδες έχουν όντως τη «σύζευξη» γνάθου-φωνητικού κουτιού που απαιτείται για την παραγωγή συλλαβικής ομιλίας με σύμφωνα και φωνήεντα.
Ο Dr Ekström λέει: «Το συμπέρασμα που προκύπτει από αυτό είναι ότι είτε η φλοιώδης επικάλυψη δεν είναι κρίσιμη, είτε ότι οι χιμπαντζήδες την διαθέτουν επίσης». Ωστόσο, οι ερευνητές επισημαίνουν επίσης ότι δεν είναι πιθανό να καταλήξουμε με το είδος των ομιλούντων χιμπατζήδων που θα αναγνωρίζατε από τον «Πλανήτη των Πιθήκων». Ακόμη και αν οι χιμπατζήδες έχουν το κατάλληλο είδος εγκεφάλου για να μάθουν νέους ήχους, η γλώσσα τους είναι μακριά και επίπεδη, γεγονός που καθιστά δύσκολη την κίνηση της μεταξύ των ήχων κατά τη διάρκεια της ομιλίας.
Υπάρχει επίσης σημαντική διαφορά μεταξύ της εκμάθησης της ακρόασης και της επανάληψης ήχων και της εκμάθησης της ομιλίας μιας γλώσσας.
Ο Dr Ekström λέει ότι η εργασία του δείχνει ότι οι χιμπατζήδες έχουν αυτή την ικανότητα, γνωστή ως «φωνητική μάθηση». Αλλά προσθέτει: «Στην περίπτωσή μας, δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι οι χιμπατζήδες κατάλαβαν το “νόημα” της λέξης mama. Δηλαδή, απ’ όσο γνωρίζουμε, δεν ζητούσαν τη “μαμά” τους ή δεν απευθύνονταν σε κάποιον ως “μαμά”. Πρόκειται για ήχους που για εμάς φέρουν ένα βαθύ συμβολικό νόημα, αλλά δεν φαίνεται ότι οι χιμπατζήδες το γνώριζαν αυτό».
[via]
