Το παράλληλο σύμπαν που πραγματεύεται η ταινία «Interstellar» του Κρίστοφερ Νόλαν αλλά και τη σύγχρονη έννοια του «multiverse» ενδεχομένως και να έχει «ξεκλειδώσει» η Google.
Η Google προέβη προ ημερών σε έναν ισχυρισμό που γοητεύει και διχάζει, ισόποσα, λέγοντας ότι το νέο κβαντικό τσιπ της «μπορεί να αξιοποιεί παράλληλα σύμπαντα για να επιτύχει τα αποτελέσματά του».
Ο τεχνολογικός γίγαντας παρουσίασε πρόσφατα ένα νέο τσιπ κβαντικού υπολογιστή, με την ονομασία Willow, το οποίο -υπό μια συγκεκριμένη συνθήκη, τουλάχιστον- η εταιρεία λέει ότι μπορεί να ξεπεράσει οποιονδήποτε υπερυπολογιστή στον κόσμο.
«Οι επιδόσεις του Willow είναι εκπληκτικές», έγραψε ο ιδρυτής της Google Quantum AI, Hartmut Neven, σε ένα blog post που ανακοίνωσε το chip. «Εκτέλεσε σε λιγότερο από πέντε λεπτά έναν υπολογισμό που ένας από τους ταχύτερους σημερινούς υπερυπολογιστές θα χρειαζόταν 10²⁵ ή 10 επτάκις εκατ. χρόνια»!
«Αυτός ο απίστευτος αριθμός ξεπερνά τις γνωστές χρονικές κλίμακες στη φυσική και υπερβαίνει κατά πολύ την ηλικία του σύμπαντος», υποστήριξε. «Προσδίδει επίσης αξιοπιστία στην ιδέα ότι οι κβαντικοί υπολογισμοί συμβαίνουν σε πολλά παράλληλα σύμπαντα, σύμφωνα με την ιδέα ότι ζούμε σε ένα πολυσύμπαν [Multiverse], μια πρόβλεψη που έκανε πρώτος ο David Deutsch».
Ο Deutsch και τα πολυσύμπαντα
Ο Deutsch είναι ένας φυσικός που εξέθεσε την υπόθεση του πολυσύμπαντος σε ένα βιβλίο του 1997 με τίτλο «The Fabric of Reality», στο οποίο πρότεινε ότι οι υπολογισμοί των κβαντικών υπολογιστών λαμβάνουν χώρα σε πολλά σύμπαντα ταυτόχρονα.
Με άλλα λόγια, η Google υπονοεί ότι το τσιπ της είναι τόσο γρήγορο που οι υπολογισμοί του μπορεί να έχουν πραγματοποιηθεί σε παράλληλα σύμπαντα – μια δήλωση που, όπως ήταν αναμενόμενο, προκάλεσε αρκετό σκεπτικισμό στο διαδίκτυο.
Ο αντίλογος
Όπως λένε κάποιοι επιστήμονες πάντως, ο υπολογισμός που είχε αναλάβει να λύσει ο Willow δεν ήταν πραγματικά κάτι χρήσιμο -για κανέναν και για τίποτα.
«Ο συγκεκριμένος υπολογισμός είναι για να παράγει μια τυχαία κατανομή», έγραψε στο Twitter η Γερμανίδα φυσικός Sabine Hossenfelder ως απάντηση στην ανακοίνωση της Google. «Το αποτέλεσμα αυτού του υπολογισμού δεν έχει καμία πρακτική χρησιμότητα».
«Χρησιμοποιούν το συγκεκριμένο πρόβλημα επειδή έχει αποδειχθεί επίσημα ότι ο υπολογισμός είναι δύσκολο να γίνει σε έναν συμβατικό υπολογιστή», πρόσθεσε η ίδια. «Αυτό τους επιτρέπει επίσης να λένε πράγματα όπως “αυτό θα έπαιρνε ένα εκατομμύριο χρόνια σε έναν συμβατικό υπολογιστή” κ.λπ.».
Το Willow είναι ένα κβαντικό τσιπ 100qubit. Σε αντίθεση με τους συμβατικούς υπολογιστές, οι οποίοι χρησιμοποιούν μηδενικά και μονάδες για ένα δυαδικό σύστημα, οι κβαντικοί υπολογιστές βασίζονται σε qubits, τα οποία μπορούν να είναι ενεργοποιημένα, απενεργοποιημένα ή -κατά έναν αντιφατικό τρόπο- και τα δύο ταυτόχρονα χάρη στη λεγόμενη κβαντική διεμπλοκή, το μυστηριώδες φαινόμενο που επιτρέπει στα σωματίδια να επηρεάζουν η μία την κατάσταση της άλλης ακόμη και όταν χωρίζονται.
Ωστόσο, η Γερμανίδα φυσικός έμεινε ασυγκίνητη: «Είναι ακριβώς ο ίδιος υπολογισμός που έκαναν το 2019 σε ένα τσιπ περίπου 50 qubit», έγραψε η Hossenfelder.
Εκείνη την εποχή, η Google έκανε έναν παρόμοιο ισχυρισμό, υποστηρίζοντας ότι είχε επιτύχει την «κβαντική υπεροχή» [quantum supremacy] ή «το σημείο όπου οι κβαντικοί υπολογιστές μπορούν να κάνουν πράγματα που οι κλασικοί υπολογιστές δεν μπορούν, ανεξάρτητα από το αν αυτές οι εργασίες είναι χρήσιμες», όπως έγραψε ο John Preskill, ο οποίος επινόησε για πρώτη φορά τον όρο το 2012, σε μια στήλη του περιοδικού Quanta.
«Έτσι, ενώ η ανακοίνωση αυτή μοιάζει σούπερ εντυπωσιακή από επιστημονική άποψη και όλα αυτά, οι συνέπειες για την καθημερινή ζωή είναι μηδενικές», υποστήριξε η Hossenfelder. «Οι εκτιμήσεις λένε ότι θα χρειαστούμε περίπου 1 εκατομμύριο qubits για πρακτικά χρήσιμες εφαρμογές και απέχουμε ακόμα περίπου 1 εκατομμύριο qubits από αυτό».
Η «κβαντική υπεροχή» της Google
Ο ισχυρισμός της Google περί κβαντικής υπεροχής προκάλεσε κριτική το 2019, πυροδοτώντας μια πολυετή διαμάχη μεταξύ της εταιρείας και της αντίπαλης IBM. Τότε, οι ερευνητές της IBM κατηγόρησαν την Google ότι «είχε υπερβάλει στους ισχυρισμούς της».
Το 2023, οι ερευνητές της IBM υποστήριξαν ότι το πρόβλημα που ο κβαντικός υπολογιστής της Google είχε εντολή να λύσει το 2019 θα μπορούσε να «εκτελεστεί σε ένα κλασικό σύστημα σε 2,5 ημέρες και με πολύ μεγαλύτερη πιστότητα».
Εν ολίγοις, οι επιστήμονες περί των κβάντων θεωρούν ότι εξακολουθεί να υπάρχει ένας καλός λόγος να πιστεύουμε ότι ο ισχυρισμός της Google ότι το Willow θα μπορούσε να ξεκλειδώσει την έννοια του multiverse ενδεχομένως και να καταρριφθεί.
Αλλά η εταιρεία κοιτάζει ήδη το μέλλον, υποσχόμενη να συνεχίσει να επεκτείνει την κλίμακα του Willow σε σημείο που να μπορεί να γίνει πραγματικά χρήσιμο για όλους μας.
