Τελικά, μπορεί να πεθάνεις πραγματικά σε έναν εφιάλτη; Τι λένε οι έρευνες

Στις 9 Νοεμβρίου 1984 ο σκηνοθέτης Wes Craven εξαπέλυσε έναν τρόμο που θα στοίχειωνε τα όνειρα -και τους εφιάλτες- των fans των ταινιών τρόμου για τα επόμενα 40 χρόνια. Στο «A Nightmare on Elm Street», μια γενιά κινηματογραφόφιλων γνώρισε τον Freddy Krueger, έναν τρομακτικό κατά συρροή δολοφόνο που κυνηγούσε τους εφήβους μέσα από τα όνειρά τους. Τώρα, τέσσερις δεκαετίες αφότου η κλασική ταινία μπήκε για πρώτη φορά στις οθόνες μας, μήπως υπάρχει αλήθεια στην ιδέα ότι αν πεθάνεις σε ένα όνειρο, πεθαίνεις και στην πραγματική ζωή;

Οι ειδικοί λένε ότι, ενώ μπορεί να μην έχετε αιματηρό τέλος ενώ κοιμάστε, οι εφιάλτες μπορούν πραγματικά να οδηγήσουν σε σοβαρές επιπλοκές στην υγεία σας, ακόμη και στο θάνατο. Κατά τη διάρκεια ενός εφιάλτη, το σώμα και ο εγκέφαλός μας οδηγούνται σε μια φρενήρη δραστηριότητα, καθώς ζούμε το όποιο τρομακτικό σενάριο έχει σκαρφιστεί το μυαλό μας. Σε ορισμένες σπάνιες περιπτώσεις, αυτός ο έντονος νυχτερινός φόβος θα μπορούσε πραγματικά να σας σκοτώσει στον ύπνο σας προκαλώντας καρδιακή προσβολή.

Ωστόσο, αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να αρχίσετε να πίνετε καφέ για να μείνετε ξύπνιοι όπως οι υπνοφοβικοί έφηβοι της Elm Street. Στην πραγματικότητα, οι επιστήμονες προειδοποιούν ότι ο μεγαλύτερος κίνδυνος που σχετίζεται με τους εφιάλτες προέρχεται από την απώλεια πολύτιμου ύπνου.

Σε ένα πολύ απλό επίπεδο, ο εφιάλτης είναι απλώς ένα ιδιαίτερα δυσάρεστο όνειρο στο οποίο βιώνουμε ένα υψηλό επίπεδο αρνητικού συναισθήματος, όπως φόβο, αηδία ή απογοήτευση. Συνήθως, οι άνθρωποι αρχίζουν να βλέπουν εφιάλτες όταν είναι περίπου τριών ή τεσσάρων ετών και αρχίζουν να τους βιώνουν λιγότερο συχνά καθώς μεγαλώνουν.

Δεν είναι ακριβώς σαφές τι πυροδοτεί τους εφιάλτες σε φυσιολογικό επίπεδο, αλλά η καθηγήτρια Tiina Paunio, ειδικός στον ύπνο από το Πανεπιστήμιο του Ελσίνκι, αναφέρει ότι οι εφιάλτες πιθανότατα σχετίζονται με τμήματα του εγκεφάλου μας που σχετίζονται με το στρες. Όταν κοιμόμαστε, τα επίπεδα δραστηριότητας της νοραδρεναλίνης, μιας χημικής ουσίας του εγκεφάλου που εμπλέκεται στην αντίδραση «μάχης ή φυγής», είναι συνήθως χαμηλά.

Αλλά κατά τη διάρκεια ενός εφιάλτη, βλέπουμε τα επίπεδα της νοραδρεναλίνης να αυξάνονται στην αμυγδαλή και στον κερκοφόρο πόλο, περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με το φόβο, το άγχος και την οργή. Μπορεί  η φυσιολογική προέλευση των εφιαλτών να είναι μυστηριώδης, ωστόσο, τα ψυχολογικά τους αίτια έχουν μελετηθεί πολύ καλά.

Η καθηγήτρια Paunio αναφέρει:

Οι εφιάλτες εμφανίζονται συνήθως υπό συναισθηματικό στρες – επομένως το οξύ στρες της ζωής είναι ένας παράγοντας κινδύνου. Ο τρόπος ζωής, ιδίως η χρήση αλκοόλ, είναι ένας άλλος γνωστός παράγοντας κινδύνου για τους εφιάλτες. Επιπλέον, οι εφιάλτες μπορεί να προκληθούν από την παρακολούθηση κάτι τρομαχτικού ή τραυματικού.

Αυτό μπορεί να εξηγεί γιατί πολλά μέλη του καστ του Nightmare on Elm Street ανέφεραν ότι έβλεπαν εφιάλτες μετά το γύρισμα ιδιαίτερα τρομακτικών σκηνών. Αν είχατε ποτέ έναν εφιάλτη που αφορούσε τον θάνατό σας, τότε γνωρίζετε ότι η εμπειρία μπορεί να είναι εντελώς τρομακτική και πραγματικά ανησυχητική. Ορισμένοι ειδικοί υποστηρίζουν ότι αυτός ο φόβος μπορεί να είναι τόσο ισχυρός που σας τρομάζει κυριολεκτικά μέχρι θανάτου.

Όταν τρομάζετε, το σώμα σας μεταπηδά στην αντίδραση φυγής ή τρόμου απελευθερώνοντας μια πλημμύρα χημικών ουσιών, συμπεριλαμβανομένης της αδρεναλίνης και της κορτιζόλης. Παρόλο που ένα τράνταγμα αδρεναλίνης θα μπορούσε να είναι σωτήριο για τη ζωή σας αν έπρεπε πραγματικά να τρέξετε για να ξεφύγετε από έναν υπερφυσικό δολοφόνο, αυτή η χημική ουσία είναι τοξική για τα όργανα μας σε μεγάλες δόσεις.

Όταν η αδρεναλίνη έρχεται σε επαφή με τους υποδοχείς στα μυϊκά κύτταρα της καρδιάς ξεκινά μια χημική αντίδραση που λέει στην καρδιά να συσπαστεί. Εάν φτάσει μια τεράστια δόση αδρεναλίνης, το σήμα αυτό δεν θα απενεργοποιηθεί και η καρδιά δεν θα μπορέσει να χαλαρώσει, χτυπώντας σε έναν επικίνδυνο ανώμαλο ρυθμό.

Γενικά, οι κίνδυνοι για την υγεία από τους εφιάλτες είναι συνήθως έμμεσοι και συνδέονται με τους αιτιολογικούς παράγοντες που κρύβονται πίσω από τους εφιάλτες. Σε ευάλωτα άτομα, για παράδειγμα σε άτομα με καρδιακή νόσο, οι εφιάλτες μπορεί να συμβάλουν έμμεσα στο θάνατο, αν και αυτό είναι σπάνιο.

Αυτό σημαίνει ότι ο θάνατος σε ένα όνειρο θα μπορούσε, θεωρητικά, να σημαίνει ότι πεθαίνετε πραγματικά στην πραγματική ζωή. Ωστόσο, σύμφωνα με το Αμερικανικό Καρδιολογικό Ίδρυμα, οι περιπτώσεις φόβου μέχρι θανάτου είναι απίστευτα σπάνιες και συνήθως αφορούν κάποιες υποκείμενες καρδιακές παθήσεις.

Ακόμη και αν είναι δύσκολο να σκοτωθείτε στον ύπνο σας σε στυλ Freddy Kreuger, οι ειδικοί προειδοποιούν ότι οι συχνοί εφιάλτες μπορεί να είναι επικίνδυνοι. Ο καθηγητής Mark Blagrove, ψυχολόγος και ειδικός στους εφιάλτες από το Πανεπιστήμιο Swansea, λέει ότι υπάρχουν δύο τρόποι με τους οποίους οι εφιάλτες μπορούν να οδηγήσουν σε προβλήματα υγείας.

Οι άνθρωποι θα μπορούσαν να ξυπνήσουν από τον εφιάλτη και να φοβούνται να ξανακοιμηθούν. Έτσι, ένα από τα μεγάλα προβλήματα με τους εφιάλτες όταν συμβαίνουν είναι ότι οι άνθρωποι μπορεί να χάσουν τον ύπνο τους εξαιτίας τους.

Για τον μέσο άνθρωπο, το να χάνει τον ύπνο του κάποιες νύχτες δεν είναι πιθανό να αποτελεί μεγάλο πρόβλημα. Αλλά για το 2 έως 6% του πληθυσμού που υποφέρει από συχνούς εφιάλτες, αυτές οι χαμένες ώρες ύπνου μπορεί να αρχίσουν να συσσωρεύονται.

Σχεδόν όλοι έχουν εφιάλτες, αλλά κατά μέσο όρο είναι λίγοι το χρόνο. Αλλά μερικοί άνθρωποι τους έχουν πολύ πιο συχνά, μπορεί να τους έχουν ακόμη και κάθε βράδυ.

Εάν ο ύπνος σας διαταράσσεται συχνά, αυτό θα μπορούσε να οδηγήσει σε αυξημένο κίνδυνο μεταβολικών διαταραχών, όπως η παχυσαρκία και ο διαβήτης τύπου δύο, καρδιακών προσβολών και εγκεφαλικών επεισοδίων. Ιδιαίτερα ανησυχητικό για όσους μπορεί να βιώνουν εφιάλτες ως αποτέλεσμα μετατραυματικού στρες, η επίμονη διακοπή του ύπνου αυξάνει επίσης τους κινδύνους κατάθλιψης, άγχους και αυτοκτονίας. Εκτός από τη διακοπή του ύπνου μας, ο δεύτερος τρόπος με τον οποίο οι εφιάλτες μπορεί να είναι επικίνδυνοι είναι η αύξηση του συνολικού μας στρες.

Κάθε άνθρωπος έχει κάποιο επίπεδο ενός χαρακτηριστικού που ονομάζεται «εφιαλτική δυσφορία» και το οποίο μετράει πόσο πολύ ανησυχούμε για τους εφιάλτες. Κάποιος με εξαιρετικά υψηλό επίπεδο εφιαλτικής δυσφορίας μπορεί να φοβάται να πάει για ύπνο από φόβο μήπως δει εφιάλτες ή ακόμη και να ανησυχεί ότι οι εφιάλτες του μπορεί να είναι πραγματικοί όταν ξυπνήσει. Γενικά, τα επίπεδα της εφιαλτικής δυσφορίας μειώνονται καθώς μεγαλώνουμε, αλλά για ορισμένα άτομα, αυτό μπορεί να παραμείνει εξαιρετικά υψηλό σε όλη τους τη ζωή.

Για ορισμένους ανθρώπους που βλέπουν πολλούς εφιάλτες, ο ίδιος ο εφιάλτης μπορεί να είναι άλλη μια πηγή άγχους. Δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος όπου κάποιος που είναι αγχωμένος βλέπει εφιάλτες, αλλά στη συνέχεια οι εφιάλτες γίνονται μια πρόσθετη μορφή άγχους για το άτομο αυτό.

Ακριβώς όπως και κάθε άλλος στρεσσογόνος παράγοντας, αυτός ο κύκλος των εφιαλτών μπορεί να αρχίσει να προκαλεί σοβαρά προβλήματα υγείας για όσους έχουν υψηλά επίπεδα εφιαλτικής δυσφορίας. Αυτό που το καθιστά τόσο επικίνδυνο είναι ότι υπάρχουν πλέον όλο και περισσότερα στοιχεία που δείχνουν ότι οι συχνοί εφιάλτες αυξάνουν σοβαρά τον κίνδυνο καρδιακής προσβολής.

Έρευνα που δημοσιεύθηκε φέτος από το Πανεπιστήμιο της Κορέας, Seol διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι που βίωναν εφιάλτες είχαν υπερδιπλάσιες πιθανότητες να έχουν παράγοντες κινδύνου για καρδιακή ανακοπή. Ομοίως, μια μελέτη που δημοσιεύθηκε πέρυσι από ερευνητές του Durham VA Health Care System, διαπίστωσε ότι οι άνθρωποι με σοβαρούς εφιάλτες ήταν πιο πιθανό να εμφανίσουν υψηλή αρτηριακή πίεση και καρδιακά προβλήματα.

Ο κίνδυνος αυτός είναι τόσο έντονος που η έρευνα που δημοσιεύθηκε από την Ευρωπαϊκή Καρδιολογική Εταιρεία συμβούλευσε τους γιατρούς να ρωτούν τους καρδιοπαθείς για τους εφιάλτες τους.

[via]