Γιατί δεν θυμόμαστε συγκεκριμένα γεγονότα κατά τη διάρκεια αυτών των κρίσιμων πρώτων ετών, όταν ο εγκέφαλός μας δούλευε υπερωρίες για να μάθει τόσα πολλά; Μια νέα μελέτη του Yale βρίσκει ενδείξεις ότι σχηματίζουμε αναμνήσεις, αλλά δεν μπορούμε να τις ανακτήσουμε.
Αν προσπαθήσετε να θυμηθείτε την πρώτη σας ανάμνηση, το πιθανότερο είναι ότι δεν είναι από την εποχή πριν από την ηλικία των τριών ετών περίπου. Οι επιστήμονες αποκαλούν τη θολούρα της μνήμης που περιβάλλει αυτή την κρίσιμη περίοδο της ζωής μας «παιδική αμνησία», αλλά το γιατί ακριβώς συμβαίνει παραμένει σε μεγάλο βαθμό άγνωστο. Μια κορυφαία υπόθεση υποστηρίζει ότι το τμήμα του εγκεφάλου μας που είναι υπεύθυνο για τη μνήμη – ο ιππόκαμπος – είναι υπανάπτυκτο σε αυτό το στάδιο της ζωής και δεν είναι έτοιμο να αποθηκεύσει αναμνήσεις.
Μια νέα μελέτη στο Yale διερεύνησε αυτή τη θεωρία, αναπτύσσοντας ένα νέο τεστ μνήμης για βρέφη. Η ομάδα τοποθέτησε 26 παιδιά, ηλικίας μεταξύ τεσσάρων μηνών και δύο ετών, σε ένα μηχάνημα fMRI για την παρακολούθηση της εγκεφαλικής τους δραστηριότητας, ενώ έβλεπαν μια σειρά από εικόνες προσώπων, αντικειμένων και σκηνών. Όλα ήταν πράγματα που τα παιδιά δεν είχαν δει ποτέ πριν, αλλά μετά από λίγο ένα από αυτά εμφανιζόταν για δεύτερη φορά.
«Όταν τα μωρά έχουν δει κάτι μόνο μία φορά στο παρελθόν, περιμένουμε να το κοιτάξουν περισσότερο όταν το ξαναδούν», δήλωσε ο Nick Turk-Browne, κύριος συγγραφέας της μελέτης. «Έτσι, σε αυτή την εργασία, αν ένα βρέφος κοιτάζει την εικόνα που είχε δει προηγουμένως περισσότερο από ό,τι τη νέα που βρίσκεται δίπλα της, αυτό μπορεί να ερμηνευτεί ότι το μωρό την αναγνωρίζει ως οικεία».
Η ομάδα παρατήρησε μια ενδιαφέρουσα συσχέτιση μεταξύ της εγκεφαλικής δραστηριότητας και της συμπεριφοράς μνήμης. Διαπίστωσαν ότι τα μωρά είχαν την τάση να κοιτάζουν περισσότερο μια επαναλαμβανόμενη εικόνα, αν η δραστηριότητα του ιππόκαμπου τους ήταν έντονη όταν είδαν την εικόνα αυτή την πρώτη φορά. Αυτό υποδηλώνει ότι η πληροφορία κωδικοποιείται καλύτερα ως μνήμη, προετοιμάζοντάς τα να την αναγνωρίσουν την επόμενη φορά.
Η συσχέτιση αυτή ίσχυε και για τα 26 βρέφη της μελέτης, αλλά η επίδραση βρέθηκε να είναι ισχυρότερη για το μισό της ομάδας που ήταν άνω των 12 μηνών. Αυτό υποδηλώνει ότι αυτό το είδος μνήμης ξεκινά σε κάποια μορφή νωρίτερα από ό,τι νομίζαμε, αλλά παγιώνεται γύρω στα πρώτα γενέθλια του παιδιού.
Το πιο σημαντικό είναι ότι αυτή η μελέτη εξέταζε μια εκδοχή που ονομάζεται επεισοδιακή μνήμη – την ικανότητα ανάκλησης συγκεκριμένων γεγονότων. Πιστεύεται ότι αυτή είναι μια πιο προχωρημένη μορφή μνήμης που δεν εμφανίζεται παρά μόνο αργότερα, εξ ου και υποφέρουμε όλοι μας από παιδική αμνησία. Όλη αυτή η σημαντική μάθηση που κάνουμε κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου συνδέεται αντίθετα με τη στατιστική μάθηση, μια μορφή μνήμης που εστιάζει σε πιο γενικά μοτίβα στις εμπειρίες μας.
Η στατιστική μάθηση έχει να κάνει με την εξαγωγή της δομής στον κόσμο γύρω μας. Αυτό είναι ζωτικής σημασίας για την ανάπτυξη της γλώσσας, της όρασης, των εννοιών και άλλων. Είναι λοιπόν κατανοητό γιατί η στατιστική μάθηση μπορεί να μπαίνει στο παιχνίδι νωρίτερα από την επεισοδιακή μνήμη.
Τόσο η στατιστική μάθηση όσο και η επεισοδιακή μνήμη εμφανίζονται στον ιππόκαμπο, αλλά σε διαφορετικές περιοχές. Κατά τη διάρκεια αυτής της δοκιμής οι σαρώσεις fMRI εντόπισαν εγκεφαλική δραστηριότητα προς το πίσω μέρος του κεφαλιού – μια περιοχή που σχετίζεται με την επεισοδιακή μνήμη.
Αν λοιπόν αρχίζουμε να αποθηκεύουμε αυτές τις αναμνήσεις νωρίτερα από το αναμενόμενο, γιατί δεν μπορούμε να τις ανακαλέσουμε; Οι ερευνητές υποθέτουν ότι μπορεί να μην έχουν μετατραπεί σε μακροπρόθεσμες μνήμες, οπότε ξεθωριάζουν μέχρι να φτάσουμε στην εφηβεία. Μια άλλη πιθανότητα είναι ότι βρίσκονται ακόμα εκεί, απλώς δεν αναπτύξαμε το κατάλληλο πλαίσιο για να μπορούμε να έχουμε πρόσβαση σε αυτές πλέον. Για να καταλάβουμε ποιο από τα δύο είναι, θα χρειαστούν περισσότερες έρευνες.
«Εργαζόμαστε για να παρακολουθήσουμε τη διάρκεια ζωής των αναμνήσεων του ιππόκαμπου κατά τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας και αρχίζουμε ακόμη και να διασκεδάζουμε τη ριζοσπαστική, σχεδόν επιστημονική πιθανότητα ότι μπορεί να διατηρούνται σε κάποια μορφή στην ενήλικη ζωή, παρά το γεγονός ότι είναι απρόσιτες», δήλωσε ο Turk-Browne.
[via]
