Οι «granfluencers» του TikTok θολώνουν τις γραμμές και αψηφούν τo γνωστό στερεότυπo του «κάθε ηλικιακή ομάδα ανήκει σε ένα διαφορετικό social media».
«Παίξτε αυτό το βίντεο στην κηδεία μου», λέει η 94χρονη Lillian Droniak απευθυνόμενη με ενθουσιασμό στους περίπου 14 εκατομμύρια ακολούθους της στο TikTok, οι οποίοι την γνωρίζουν απλά ως Grandma Droniak.
Η Droniak διευκρινίζει αργότερα ότι δεν πεθαίνει – τουλάχιστον όχι ακόμα – αλλά, στην ηλικία της, λέει ότι «είναι καλό να είναι προετοιμασμένη». Το feed της είναι ένα μείγμα από βίντεο που θα περίμενε κανείς να δει στη σελίδα οποιουδήποτε influencer – με μια πιο… boomer πινελιά.
Έχει ας πούμε μια σειρά από βίντεο προτεοιμασίας «Ετοιμαστείτε μαζί μου», τα οποία βιντεοσκοπεί πριν από διάφορες εξόδους: την κηδεία ενός φίλου της, ένα ραντεβού για να υπογράψει τη διαθήκη της, ένα ταξίδι για να δει την ταφόπλακα της («κόστισε 3.000 δολάρια»).
Σε ορισμένα βίντεο χορεύει, σε άλλα δίνει συμβουλές για ραντεβού, προειδοποιώντας τις συνομήλικές της να αποφεύγουν τους άντρες που δεν τους αρέσει το μπίνγκο.
Kαθείς εφ’ ω ετάχθη;
Τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ζουν εδώ και πολλά χρόνια μέσα σε ένα ηλικιακό στερεότυπο: η Gen Z τείνει προς το TikTok, οι millennials προς το Instagram και το Facebook είναι για τους boomers.
Αλλά η Droniak έχει ενταχθεί σε μια ομάδα «granfluencers» που θολώνουν τις γραμμές και αψηφούν τα όποια στερεότυπα. Υπάρχει επίσης και η Helen Elam Van Winkle, γνωστή και ως Baddie Winkle, της οποίας το βιογραφικό στο Instagram γράφει: «Stealing yo man since 1928» [Κλέβοντας τον άνδρα σας από το 1928», που προφανώς είναι η ημερομηνία γέννησής της].
Στα 96 της χρόνια, δημοσιεύει φωτογραφίες φορώντας στενά μαγιό, ρούχα raver με παγιέτες και το χαρακτηριστικό της μπαστούνι.
Υπάρχουν επίσης οι Old Gays, μια ομάδα πέντε φίλων στα εξήντα και τα ογδόντα τους που παρακολουθούν τις τάσεις χορού και τα meme του TikTok. Σε ένα πρόσφατο βίντεο, γυρισμένο με φόντο το «We Got the Energy», βγαίνουν φορώντας φανταχτερά ρούχα, χορεύουν και κάνουν lip-synching με εμψυχωτική δύναμη, σαν να έχουν πιει… έξι κουτιά Red Bull για πρωινό.
Οι Granfluencers προσφέρουν μια διέξοδο από τη μονοτονία των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Βλέποντας τους ηλικιωμένους να ευδοκιμούν στο TikTok, νιώθουμε και εμείς λίγο καλύτερα: αν αντέχουν αυτοί, αντέχουμε και εμείς.
Οι γιαγιάδες που έχουν μειώσει αυτό το χάσμα γενεών στα social media, είναι πραγματικά κάτι το διαφορετικό. Το να έχουμε τις «δύο γενιές να μιλάνε η μία στην άλλη», δήλωσε ο «Old Gay» Mick Peterson στην εκπομπή Today, είναι «όχι μόνο θεραπευτικό, αλλά νομίζω ότι απλά βοηθάει τον κόσμο».
Οι Granfluencers απεικονίζουν διαστάσεις της τρίτης ηλικίας που είναι χρήσιμες τόσο για τους νέους όσο και για τους ηλικιωμένους. Η παρουσία τους στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης αναδιατυπώνουν τους ρόλους των ηλικιωμένων στην κοινωνία μας. Ο γεροντολόγος Stephen Katz, ένας από τους ιδρυτές του Trent Centre for Aging and Society, λέει σε ένα βίντεό του ότι όταν διδάσκει μαθήματα για τη γήρανση, ρωτάει πάντα τους μαθητές του πόσο ηλικιωμένοι μπορούν να φανταστούν τον εαυτό τους να είναι, ενώ εξακολουθούν να αισθάνονται ο εαυτός τους. Η πλειονότητα απαντά «65 ετών». «Δεν υπάρχει κανένα μοντέλο ζωής που να φαίνεται ελκυστικό στο τελευταίο στάδιο της ζωής μας», μου είπε.
Όμως οι Granfluencers αλλάζουν εντελώς αυτό το σχέδιο. Ενώ η Droniak έχει χρησιμοποιήσει την πλατφόρμα της για να μιλήσει ανοιχτά για τα λιγότερο γοητευτικά μέρη της γήρανσης – τη μετακόμισή της σε ένα γηροκομείο, τη δυσκολία του να είσαι ο τελευταίος ζωντανός στην οικογένειά της – είναι επίσης γρήγορη να τονίσει τη χαρά που ανακάλυψε στο «λυκόφως» της ζωής της. Εκπλήρωσε το παιδικό της όνειρο να γίνει διάσημη (κάτι που ισχυρίζεται ότι θα ήθελε να έβλεπε ο μακαρίτης ο σύζυγός της, «αν και μάλλον θα ζήλευε») και ερωτεύτηκε ξανά έναν συνομήλικό της στα ενενήντα της!
Το TikTok προωθεί… την «αντιγήρανση»
Οι ηλικιωμένοι δεν περνάνε καλά στις δυτικές κοινωνίες. Τα… αντιγηραντικά συναισθήματα είναι παντού. Μπείτε μέσα σε ένα οποιοδήποτε φαρμακείο και θα δείτε ράφια με κρέμες και ορούς που υπόσχονται να διαλύσουν τις ρυτίδες και να δώσουν στο δέρμα σας «μια νεανική λάμψη». Το 2024, σύμφωνα με την Statista, η παγκόσμια αγορά των προϊόντων αντιγήρανσης αξίζει 80 δισεκατομμύρια ευρώ ( μιλάμε για τις ΗΠΑ).
Οι ευχές για τα γενέθλια για άτομα άνω μιας ορισμένης ηλικίας συχνά μοιάζουν περισσότερο με προσβολές παρά με ευχές. Στο Etsy, πωλείται μια κάρτα με φλόγες που γράφει: «Το μυστικό για να έχετε ένα καυτό σώμα στα γηρατειά; Η αποτέφρωση». Οι ηλικιωμένοι απεικονίζονται συχνά ως μοναχικοί, εύθραυστοι, αφελείς ή γκρινιάρηδες [θυμηθείτε την παιδική ταινία «Up»].
Τα τελευταία χρόνια, ωστόσο, έχει σημειωθεί μια σχετική πρόοδος. Το 2023, το μοντέλο Carmen Dell’Orefice βρέθηκε στο εξώφυλλο της Vogue Τσεχοσλοβακίας, σε ηλικία 91 ετών, με τον εύστοχο τίτλο «Eternal Glamour».
Την ίδια χρονιά, η Martha Stewart έγινε το γηραιότερο μοντέλο που εμφανίστηκε ποτέ στο εξώφυλλο του τεύχους μαγιό του Sports Illustrated. Και τον Σεπτέμβριο, το ABC έκανε το ντεμπούτο του The Golden Bachelor, το spin-off του The Bachelor, με ένα καστ γυναικών άνω των εξήντα που ανταγωνίζονται για την καρδιά του εβδομηντάχρονου Gerry Turner.
«Εξακολουθούμε να συνεισφέρουμε στην κοινωνία»
Αν και τα trands και οι όποιες τάσεις χρειάζονται χρόνο προτού καθιερωθούν στη λαϊκή κουλτούρα, τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης δίνουν σε όλους μια πλατφόρμα και οι granfluencers «αλλάζουν» το αφήγημα αυτό.
Στη σελίδα της στο Instagram, η Grece Ghanem, η πενηνταεννιάχρονη Καναδή Λιβανέζα βασίλισσα του «ageless style», παρουσιάζει ρούχα που μοιάζουν βγαλμένα κατευθείαν από κατάλογο σχεδιαστών: Η Ghanem πίνει έναν εσπρέσο φορώντας ένα κόκκινο και λευκό καρό φόρεμα για πικνίκ και περπατάει στο δρόμο με μια ολόσωμη τζιν φόρμα. «Είμαστε ακόμα εδώ, εξακολουθούμε να εργαζόμαστε, είμαστε ακόμα όμορφες, εξακολουθούμε να συνεισφέρουμε στην κοινωνία», δήλωσε στη βρετανική Vogue.
Η γιαγιά Droniak έκλεισε πρόσφατα τα 94 της χρόνια. Για τα γενέθλιά της, δημοσίευσε ένα βίντεο από το event των γενεθλίων της, με την τούρτα της να αναγράφει «Hotter Than Ever!» [Πιο σέξι από ποτέ] γραμμένο με μπλε γλάσο. Η Droniak και τόσες άλλες granfluencers κάνουν τα γηρατειά να μοιάζουν με κάτι που πρέπει να γιορτάζουμε.
