Πώς οι αποστολές στη Σελήνη άλλαξαν τον σύγχρονο κόσμο -Από τα smartphones μέχρι τους φούρνους μικροκυμάτων

Το πρόγραμμα Αpollo oδήγησε την αθρωπότητα στη Σελήνη αλλά ο αντίκτυπος στην καθημερινότητα του ανθρώπου σήμερα είναι πολύ μεγαλύτερος από όσο νομίζουμε.

Ο αγώνας για την εξερεύνηση του διαστήματος έδωσε στην ανθρωπότητα τρομερές επιστημονικές και τεχνολογικές κατακτήσεις που βελτίωσαν την ίδια της την ζωή, εδώ στη γη, με αφορμή τις φιλόδοξες αποστολές στο φεγγάρι και όχι μόνο.

Η προσελήνωση στη Σελήνη είναι κάτι που δύσκολα μπορεί να ξεπεραστεί. Όλη η προσπάθεια του ανθρώπου να κατακτήσει το διάστημα, να πατήσει στο φεγγάρι, απέδειξε ότι δεν υπάρχουν όρια στις δυνατότητες του.

Όπως αναφέρει το BBC σε δημοσίευμά του, αν μπορέσουμε να στείλουμε έναν άνθρωπο στη Σελήνη, σίγουρα μπορούμε να θεραπεύσουμε την ελονοσία, να φτιάξουμε τις λακκούβες στο δρόμο ή να πετύχουμε σε μια παρουσίαση. Δεν είναι επιστήμη πυραύλων, άλλωστε.

Το Apollo έφερε τους υπολογιστές και τα smartphones στο σπίτι μας

Η επιτυχημένη αποστολή του Αpollo το 1969 «ήταν η στιγμή που οι άνθρωποι σταμάτησαν να μιλούν για το πόσο μεγάλοι ήταν οι υπολογιστές τους και άρχισαν να καυχιούνται για το πόσο μικροί ήταν», λέει ο Ντέιβιντ Μίντελ, καθηγητής της ιστορίας της μηχανικής και της κατασκευής στο MIT και συγγραφέας ενός βιβλίου για τον υπολογιστή καθοδήγησης του Apollo.

Στο μέγεθος μιας μικρής βαλίτσας, με ξεχωριστή οθόνη και πίνακα εισόδου προσαρμοσμένο στην κύρια κονσόλα του διαστημοπλοίου, ο υπολογιστής καθοδήγησης ήταν ένα θαύμα «σμίκρυνσης». Με το ισοδύναμο μόνο περίπου 74KB ROM και 4KB μνήμης RAM (ένα iPhone 14 έχει πάνω από ένα εκατομμύριο φορές περισσότερη μνήμη), επέτρεψε στους αστροναύτες να πλοηγηθούν στα περίπου 380.000 χιλιόμετρα μακριά από τη Γη προς τη Σελήνη και στη συνέχεια να κατέβουν σε ένα ακριβές σημείο της σεληνιακής επιφάνειας.

«Ο υπολογιστής καθοδήγησης του Apollo ήταν ο πρώτος υπολογιστής στον οποίο οι άνθρωποι έβαλαν τη ζωή τους – ένας ψηφιακός υπολογιστής στο βρόχο του αντικειμένου που πετούσαν», λέει ο Μίντελ. «Αυτή ήταν μια πολύ σημαντική στιγμή που έδειξε στους ανθρώπους ότι οι υπολογιστές μπορούσαν να είναι αξιόπιστοι και να ενσωματωθούν σε πράγματα» και να μην αποτελούν ένα ολόκληρο δωμάτιο για παράδειγμα.

Αυτή η ιδέα οδήγησε στη μετέπειτα ανάπτυξη από τη Nasa στις αρχές της δεκαετίας του 1970 της τεχνολογίας fly-by-wire, η οποία σήμερα χρησιμοποιείται σχεδόν σε κάθε σύγχρονο αεροσκάφος. Αντί να χρησιμοποιούνται μηχανικοί σύνδεσμοι που περιλάμβαναν στροφάλους, τροχαλίες και υδραυλικά, σήμερα οι έλεγχοι πτήσης είναι ηλεκτρονικοί και συντονίζονται από συστήματα υπολογιστών, ψηφιακά. Τα πρώτα πρωτότυπα της Nasa χρησιμοποίησαν ακόμη και έναν εφεδρικό υπολογιστή καθοδήγησης του Apollo.

Η σμίκρυνση οδήγησε τελικά στους προσωπικούς υπολογιστές και τα smartphones. Αλλά ήταν επίσης η τεράστια κλίμακα του προγράμματος Apollo που βοήθησε στη μεταμόρφωση της τεχνολογίας των υπολογιστών, μειώνοντας το κόστος και φέρνοντάς την -κυριολεκτικά- στα χέρια μας.

Η συντριπτική επιτυχία της τεχνολογίας με την εξερεύνηση του διαστήματος

Για τα πάντα, από τον έλεγχο των αποστολών μέχρι την πολύπλοκη τεχνολογία που χρειαζόταν για να κρατήσει τον γιγάντιο πύραυλο Saturn V σε τροχιά, η Nasa ήταν πεινασμένη για την τελευταία τεχνολογία τσιπ πυριτίου.

«Το πρόγραμμα Apollo κατανάλωνε κάποια στιγμή στη δεκαετία του 1960 το 60% της παραγωγής ολοκληρωμένων κυκλωμάτων των Ηνωμένων Πολιτειών, αυτό είναι μια τεράστια ώθηση για την εχνολογία», εξηγεί ο Μίντελ.

«Τα ολοκληρωμένα κυκλώματα ήταν ριζοσπαστικά, νέα, τρελά πράγματα, και το γεγονός ότι η Nasa τα ενσωμάτωνε στην αποστολή Apollo ήταν μια τεράστια ώθηση στην τεχνολογίας», επισημαίνει. «Απλώς δεν νομίζω ότι μπορείτε να φανταστείτε την τεχνολογική αξία του να έχεις κάτι που ένα δισεκατομμύριο άνθρωποι παρακολουθούν, αυτό να πετυχαίνει και που οδηγεί τη νομιμοποίηση της νέας τεχνολογίας».

Στην πραγματικότητα, υπάρχουν λίγοι τομείς της μηχανικής στους οποίους το Apollo δεν είχε αντίκτυπο. Δεν αποτελεί έκπληξη αν αναλογιστεί κανείς πόσα ακριβώς επένδυσαν οι Ηνωμένες Πολιτείες για την προσεδάφιση 12 ανθρώπων στη Σελήνη.

«Κάποια στιγμή, έφτασε πάνω από το 4% του ομοσπονδιακού προϋπολογισμού, εκατοντάδες χιλιάδες άνθρωποι και περίπου 20.000 εταιρείες και πανεπιστήμια συνέβαλαν στο πρόγραμμα Apollo για την προσελήνωση, λέει ο Τίζελ Μούιρ-Χάρμονι, επιμελητής της συλλογής Apollo στο Smithsonian National Air and Space Museum στην Ουάσινγκτον.

Φούρνος μυκροκυμάτων και έτοιμα γεύματα για τη Σελήνη

Από τα καινοτόμα υλικά και τα ηλεκτρονικά, μέχρι τα έτοιμα γεύματα και τους φούρνους μικροκυμάτων για το μαγείρεμά τους, η αποστολή του Apollo τα έκανε πραγματικότητα και σήμερα βρίσκονται στο σπίτι μας.

«Είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα του δυνητικού αντίκτυπου που μπορεί να έχει η ανάδειξη ενός τεχνολογικού προγράμματος σε μείζονα εθνική προτεραιότητα, και βλέπουμε τον αντίκτυπό του σε τόσους πολλούς διαφορετικούς τομείς της ζωής», λέει ο Μούιρ-Χάρμονι.

Αυτή η επένδυση πολλών δισεκατομμυρίων δολαρίων οδήγησε επίσης σε ευρύτερα οικονομικά οφέλη και όχι μόνο στις ΗΠΑ. Η συντριπτική πλειονότητα – το 94% – όσων εργάζονταν στο Apollo ήταν εργολάβοι.

«Χθες έκανα μια ξενάγηση [στο Smithsonian] και έδειχνα πως οι αστροναύτες χρησιμοποιούσαν ξυραφάκια της Gillette στο διάστημα, και έτσι τα δολάρια πήγαιναν σε όλα τα είδη των εταιρειών, υποστηρίζοντας την αμερικανική οικονομία και την παγκόσμια οικονομία σε μικρότερο βαθμό», επισημαίνει, . «Οι φωτογραφικές μηχανές Hasselblad που αναπτύχθηκαν στη Σουηδία είναι ένα εξαιρετικό παράδειγμα, οπότε υπήρξε επένδυση στη βιομηχανία τόσο μέσω του εργατικού δυναμικού όσο και μέσω της χρήσης πολλών προϊόντων».

Στη δεκαετία του 1960, η κυρίαρχη πολιτική επιταγή ήταν να προηγηθεί η Σοβιετική Ένωση στη Σελήνη με οποιοδήποτε κόστος, οπότε λίγοι παρακολουθούσαν τα ευρύτερα οικονομικά οφέλη του Apollo. Σήμερα, η Nasa έχει πολύ μεγαλύτερη επίγνωση της ανάγκης να δικαιολογήσει την προσπάθεια επιστροφής ανθρώπων στη Σελήνη με το πρόγραμμα Artemis.

Αν και ο προϋπολογισμός είναι ένα κλάσμα αυτού που αφιερώθηκε στο Apollo (32,37 δισ. δολάρια για το οικονομικό έτος 2023), η τελευταία οικονομική έκθεση της Nasa υποστηρίζει ότι το σεληνιακό πρόγραμμα έχει ήδη παράγει 20,1 δισ. δολάρια σε συνολική οικονομική παραγωγή και έχει υποστηρίξει περισσότερες από 93.700 θέσεις εργασίας σε όλες τις ΗΠΑ.

Ο κοινωνικός αντίκτυπος του προγράμματος Apollo

Πίσω στις ημέρες του Αpollo το 1969, ήταν επίσης η φύση ορισμένων από αυτές τις θέσεις εργασίας που βοήθησαν να γίνουν μόνιμες αλλαγές στην αμερικανική κοινωνία. Όταν ξεκίνησε ο διαστημικός αγώνας στα τέλη της δεκαετίας του 1950, οι νότιες πολιτείες των ΗΠΑ εφάρμοζαν ακόμη ρατσιστικούς νόμους που διαχώριζαν τους μαύρους και τους λευκούς Αμερικανούς. Στους Αφροαμερικανούς απαγορευόταν να ζουν σε ορισμένες περιοχές, να έχουν πρόσβαση σε υπηρεσίες όπως βιβλιοθήκες ή πισίνες, υπήρχαν ακόμη και ξεχωριστές τουαλέτες και διατιθέμενοι χώροι στα εστιατόρια.

Χάρη στο βιβλίο και τη μετέπειτα ταινία, «Hidden Figures», γνωρίζουμε τώρα τον κρίσιμο ρόλο που διαδραμάτισε μια ομάδα αφροαμερικανίδων γυναικών, μεταξύ των οποίων, οι οποίες εργάζονταν στη Nasa υπολογίζοντας τις τροχιές των διαστημικών σκαφών. Αλλά η απασχόληση έγχρωμων ατόμων στο διαστημικό πρόγραμμα ήταν μέρος μιας ευρύτερης προσπάθειας που ξεκίνησε από την κορυφή. Ο διαχωρισμός τερματίστηκε επίσημα όταν ο πρόεδρος Λίντον Τζόνσον υπέγραψε τον νόμο του 1964 για τα πολιτικά δικαιώματα, αλλά ακόμη και πριν από αυτό έβλεπε τη Nasa ως μέσο προώθησης μεταρρυθμίσεων, υποστηρίζει το BBC.

Στο κέντρο Marshall της Nasa στην Αλαμπάμα, όπου αναπτύχθηκε ο πύραυλος Saturn V, υπήρχε ένα πρόγραμμα για την ενεργή πρόσληψη Αφροαμερικανών στο διαστημικό πρόγραμμα.

«Το Apollo είναι το πιο σημαντικό πράγμα που θα έχει επιτευχθεί για εκατοντάδες χρόνια»

Ο πρώην αστροναύτης Μάικ Μασιμίνο ήταν έξι ετών όταν ο Νίλ Άρμοστρονγκ και ο Μπαζ Όλντριν έκαναν τα πρώτα τους βήματα στη Σελήνη το 1969 και αποσύρθηκε από την ενεργό δράση το 2014.

«Εξακολουθώ να πιστεύω ότι το Apollo είναι το πιο σημαντικό πράγμα που συνέβη στη ζωή μου και πιστεύω ότι είναι το πιο σημαντικό πράγμα που θα έχει επιτευχθεί για εκατοντάδες χρόνια», είπε. «Δεν ξέρω πότε θα πλησιάσουμε ποτέ να ξεπεράσουμε αυτό που έκαναν εκείνοι πηγαίνοντας για πρώτη φορά στη Σελήνη», υπογράμμισε.