Οι υπόγειοι υδάτινοι παγετώνες στον Άρη έχουν πάχος πάνω από 3 km

Ένα ερευνητικό διαστημικό σκάφος του Ευρωπαϊκού Οργανισμού Διαστήματος (ESA) βρήκε αρκετό νερό για να καλύψει τον Άρη σε έναν ωκεανό βάθους μεταξύ 1,5 και 2,7 μέτρων, θαμμένο με τη μορφή πάγου κάτω από τον ισημερινό του πλανήτη.

Η ανακάλυψη έγινε από την αποστολή Mars Express του ESA, ένα παλαιό διαστημικό σκάφος που συμμετέχει σε επιστημονικές επιχειρήσεις γύρω από τον Άρη εδώ και 20 χρόνια. Αν και δεν είναι η πρώτη φορά που εντοπίζονται ενδείξεις για πάγο κοντά στον ισημερινό του Κόκκινου Πλανήτη, η νέα αυτή ανακάλυψη είναι μακράν η μεγαλύτερη ποσότητα υδάτινου πάγου που έχει εντοπιστεί εκεί μέχρι στιγμής και φαίνεται να ταιριάζει με προηγούμενες ανακαλύψεις στον Άρη.

«Είναι συναρπαστικό το γεγονός ότι τα σήματα του ραντάρ ταιριάζουν με αυτό που περιμένουμε να δούμε από πολυστρωματικό πάγο και είναι παρόμοια με τα σήματα που βλέπουμε από τα πολικά καλύμματα του Άρη, τα οποία γνωρίζουμε ότι είναι πολύ πλούσια σε πάγο», δήλωσε ο επικεφαλής ερευνητής Thomas Watters του Smithsonian Institution στις Ηνωμένες Πολιτείες σε ανακοίνωση της ESA.

Τα κοιτάσματα είναι παχιά, εκτείνονται 3,7 χιλιόμετρα κάτω από το έδαφος και καλύπτονται από μια κρούστα σκληρυμένης τέφρας και ξηρής σκόνης πάχους εκατοντάδων μέτρων. Ο πάγος δεν είναι ένας καθαρός όγκος αλλά είναι σε μεγάλο βαθμό μολυσμένος από σκόνη. Αν και η παρουσία του κοντά στον ισημερινό είναι μια τοποθεσία πιο εύκολα προσβάσιμη για μελλοντικές επανδρωμένες αποστολές, το γεγονός ότι είναι θαμμένος τόσο βαθιά σημαίνει ότι η πρόσβαση θα είναι δύσκολη.

Πριν από περίπου 15 χρόνια, το Mars Express εντόπισε κοιτάσματα κάτω από έναν γεωλογικό σχηματισμό που ονομάζεται Medusae Fossae Formation (MFF), αλλά οι επιστήμονες δεν ήταν σίγουροι από τι αποτελούνταν αυτά τα κοιτάσματα. Η γεωγραφία του Άρη χωρίζεται σε βόρεια υψίπεδα και νότιες πεδινές περιοχές, και ο τεράστιος MMF μήκους 5.000 χιλιομέτρων βρίσκεται κοντά στο όριο μεταξύ των δύο.

Εικάζεται ότι το ίδιο το MMF σχηματίστηκε μέσα στα τελευταία 3 δισεκατομμύρια χρόνια από ροές λάβας και καλύφθηκε από ηφαιστειακή τέφρα κατά τη διάρκεια μιας εποχής πριν από πολύ καιρό, όταν ο Άρης ήταν ηφαιστειακά ενεργός. Σήμερα, το MMF καλύπτεται από σωρούς σκόνης που υψώνονται σε ύψος πολλών χιλιομέτρων. Είναι στην πραγματικότητα η πιο άφθονη πηγή σκόνης σε ολόκληρο τον πλανήτη, που τροφοδοτεί τις γιγάντιες καταιγίδες σκόνης που μπορούν να κατακλύσουν τον Άρη σε εποχιακή βάση. Θα μπορούσαν τα κοιτάσματα αυτά να είναι απλώς σκόνη;

Νέες παρατηρήσεις από το MARSIS, το οποίο είναι ένα υποεπιφανειακό ραντάρ στο Mars Express, δίνουν τώρα την απάντηση – και δεν πρόκειται για σκόνη.

«Δεδομένου του πόσο βαθύ είναι, αν το MFF ήταν απλώς ένας γιγαντιαίος σωρός σκόνης, θα περιμέναμε να συμπιεστεί κάτω από το ίδιο του το βάρος», δήλωσε ο Andrea Cicchetti του Εθνικού Ινστιτούτου Αστροφυσικής της Ιταλίας. «Αυτό θα δημιουργούσε κάτι πολύ πιο πυκνό από αυτό που βλέπουμε στην πραγματικότητα με το MARSIS».

Αντιθέτως, τα κοιτάσματα έχουν χαμηλή πυκνότητα και είναι αρκετά διαφανή στο ραντάρ του MARSIS, όπως ακριβώς θα περίμενε κανείς να εμφανιστεί ο πάγος του νερού στα δεδομένα.

Πιο σχετικό είναι το ερώτημα του πώς ο υδάτινος πάγος κατέληξε θαμμένος στον ισημερινό. Η αποστολή Phoenix της NASA ξέθαψε πάγο ακριβώς κάτω από τη σκονισμένη επιφάνεια στο πολικό σημείο προσεδάφισης του σκάφους το 2008. Εν τω μεταξύ, στις αρχές της αποστολής του, το Mars Express εντόπισε άφθονο υδάτινο πάγο που εκτεινόταν μέχρι τα μεσαία γεωγραφικά πλάτη, και το Mars Odyssey της NASA βρήκε ακόμη και ενδείξεις για την παρουσία νερού στο MMF το 2009.

Πιο πρόσφατα, το Trace Gas Orbiter του ESA εντόπισε υδρογόνο από υδάτινο πάγο ακριβώς κάτω από την επιφάνεια του Candor Chaos, το οποίο είναι ένα τμήμα του τεράστιου ρήγματος στην επιφάνεια του Άρη που ονομάζεται Vallis Marineris. Επιπλέον, τα απομεινάρια αρχαίων παγετώνων, που ονομάζονται λειψανοπαγετώνες, έχουν εντοπιστεί στον ανατολικό Noctis Labyrinthus, ο οποίος βρίσκεται μόλις 7,3 μοίρες νότια του ισημερινού.

Η παρουσία υπόγειου υδάτινου πάγου σε χαμηλά και ισημερινά γεωγραφικά πλάτη υποδηλώνει ότι το κλίμα του Άρη ήταν πολύ διαφορετικό στο μακρινό παρελθόν.

«Αυτή η τελευταία ανάλυση προκαλεί την κατανόησή μας για την MFF και εγείρει τόσο πολλά ερωτήματα όσο και απαντήσεις», δήλωσε ο Colin Wilson, ο οποίος είναι Project Scientist του ESA για το Mars Express και το Trace Gas Orbiter, στην ανακοίνωση. «Πόσο καιρό σχηματίζονταν αυτές οι αποθέσεις πάγου και πώς ήταν ο Άρης εκείνη την εποχή;»

[ESA]