Η πρώτη βιομηχανική μόλυνση στην ιστορία καταγράφεται πλέον στις Πυραμίδες της Αιγύπτου

Η κατασκευή του περίφημου συγκροτήματος των Πυραμίδων της Γκίζας στην Αίγυπτο, ένα από τα θαύματα του αρχαίου κόσμου, είχε υψηλό τίμημα. Καθώς οι εργάτες δούλευαν στη Νεκρόπολη, μπορεί να εκτέθηκαν σε σημαντικές ποσότητες χαλκού, σε αυτό που μπορεί να είναι το πρώτο παράδειγμα μόλυνσης από μέταλλα.

Η ανακάλυψη χαλκού σε δείγματα του αρχαίου εδάφους θα μπορούσε να έχει επιπτώσεις στο χρονοδιάγραμμα του πότε κατοικήθηκε για πρώτη φορά η περιοχή, καθώς και στις συνθήκες διαβίωσης των απλών, μη βασιλικών Αιγυπτίων της εποχής. Η παρουσία τοξικού χαλκού υποδεικνύει επίσης μια ακμάζουσα βιομηχανία κατασκευής εργαλείων. Επιπλέον, η νέα έρευνα αποκαλύπτει ότι η βιομηχανική ρύπανση έχει βαθύτερη ιστορία από ό,τι συνήθως αναγνωρίζεται.

Το 2019, μια ομάδα γεωχημικών από το Πανεπιστήμιο Aix-Marseille της Γαλλίας έκανε γεώτρηση στο έδαφος στο λιμάνι του Χέοπα, ένα λιμάνι ηλικίας 4.500 ετών (το παλαιότερο στη γνωστή ιστορία) κοντά στην τοποθεσία όπου χτίστηκαν οι πυραμίδες των φαραώ Χέοπα, Χαφρέ και Μενκαουρέ. Το λιμάνι βρισκόταν κατά μήκος ενός παραπόταμου του ποταμού Νείλου που δεν υπάρχει πλέον. Στη συνέχεια οι επιστήμονες εξέτασαν τα δείγματα χρησιμοποιώντας μια τεχνική γνωστή ως φασματομετρία χωρίς πλάσμα για να μετρήσουν τα επίπεδα του χαλκού και άλλων μετάλλων, όπως το αλουμίνιο, ο σίδηρος και το τιτάνιο.

Χρησιμοποιώντας τη μέθοδο της χρονολόγησης με άνθρακα, η ίδια ομάδα ανέφερε σε νέα μελέτη ότι η μόλυνση με χαλκό θα πρέπει να είχε ξεκινήσει γύρω στο 3265 π.Χ., πράγμα που σημαίνει ότι η περιοχή είχε κατοικηθεί από ανθρώπους 200 χρόνια νωρίτερα από ό,τι πιστευόταν προηγουμένως. Η μόλυνση κορυφώθηκε 750 χρόνια αργότερα, πριν τελικά σταματήσει γύρω στο 1000 π.Χ. Τα επίπεδα του χαλκού ήταν «5 έως 6 φορές υψηλότερα από το φυσικό υπόβαθρο», δήλωσε ο Alain Véron από το Πανεπιστήμιο Aix-Marseille της Γαλλίας που εργάστηκε στη μελέτη.

Σύμφωνα με τους ερευνητές, η παρουσία του χαλκού είναι πιθανότατα σημάδι μιας ακμάζουσας βιομηχανίας κατασκευής εργαλείων. Η ανακάλυψη αρσενικού στα δείγματα, ενός ημιμεταλλικού στοιχείου που ιστορικά χρησιμοποιούνταν από τους μεταλλουργούς για την ενίσχυση άλλων μετάλλων, υποδηλώνει ότι οι εργάτες μπορεί να κατασκεύαζαν εργαλεία όπως λεπίδες, σμίλες και τρυπάνια. Αυτά τα εργαλεία θα ήταν απαραίτητα για την κατασκευή του συγκροτήματος της πυραμίδας.

Η ρύπανση από χαλκό στο περιβάλλον μπορεί να έχει τρομερές επιπτώσεις τόσο στον άνθρωπο όσο και στα ζώα. Αν και μικρές ποσότητες του μετάλλου είναι απαραίτητες για αρκετές ανθρώπινες βιολογικές λειτουργίες, όπως η παραγωγή ενέργειας και ο σχηματισμός των αιμοφόρων αγγείων, η υπερβολική έκθεση μπορεί να προκαλέσει εμετό, διάρροια, ναυτία και κοιλιακό πόνο. Η μακροχρόνια έκθεση μπορεί να έχει ακόμη πιο καταστροφικές συνέπειες, συμπεριλαμβανομένων των νεφρικών και ηπατικών βλαβών. Δεν είναι γνωστό ποιες επιπτώσεις, αν υπήρχαν, υπέστησαν οι αρχαίοι Αιγύπτιοι λόγω της μόλυνσης, αλλά η παρουσία του μετάλλου σε δείγματα εδάφους παρέχει βαθύτερες πληροφορίες για το πώς ζούσαν.

Επειδή τα επίπεδα χαλκού ήταν τόσο υψηλά, αυτό σημαίνει ότι η βιομηχανική δραστηριότητα στην περιοχή ήταν σημαντική, αναφέρει ο Véron. Έδειξε επίσης ότι οι κάτοικοι της περιοχής ήταν ανθεκτικοί. Η περίοδος μόλυνσης τέμνεται με μια περίοδο γύρω στο 2200 π.Χ., όπου ο ποταμός Νείλος έφτασε σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα, κλονίζοντας την οικονομία και την κοινωνική δομή της Αιγύπτου. Ωστόσο, οι εργασίες στη Γκίζα και σε άλλα έργα συνεχίστηκαν.

Αν και πολλές έρευνες έχουν ασχοληθεί με τις Πυραμίδες, συμπεριλαμβανομένου του πώς χτίστηκαν, και τη ζωή των φαραώ, ο Véron δήλωσε ότι η νέα μελέτη προσφέρει μια ματιά στη ζωή των καθημερινών αρχαίων Αιγυπτίων που θα αντιμετώπιζαν θυελλώδεις πολιτικές δυναστείες και ένα μεταβαλλόμενο περιβάλλον. Οι τεχνικές που χρησιμοποιήθηκαν στη μελέτη θα μπορούσαν να αναπτυχθούν και σε άλλους αρχαιολογικούς χώρους της αρχαίας Αιγύπτου, λέγοντάς μας περισσότερα για το πώς ζούσαν και εργάζονταν οι μη ελίτ, καθώς κατασκεύαζαν τα εργαλεία που χρησιμοποιήθηκαν για τη δημιουργία μερικών από τα πιο ανθεκτικά μνημεία της ανθρώπινης ιστορίας.

[via]